Het staat iedereen vrij om bij testament te bepalen aan wie het vermogen na overlijden wordt nagelaten. Een ouder kan dus ook in een testament vastleggen dat een kind wordt onterfd. In de praktijk komt dit regelmatig voor.
Dat kan impliciet door anderen als erfgenaam aan te wijzen of expliciet door te bepalen dat kind X wordt onterfd. Toch heeft de wetgever gemeend dat de kinderen van een overledene (de erflater) hoe dan ook recht hebben op een deel van de nalatenschap van hun ouder. Dat recht noemen we ook wel de legitieme portie of gewoon “de legitieme”.
De legitieme:
De legitieme is de helft van de waarde van de legitimaire massa, gedeeld door het aantal door de erflater achtergelaten personen als bedoeld in artikel 4:10 lid 1 sub a BW. Of eenvoudiger gezegd: de legitieme is de helft van het deel dat een kind op grond van de wet zou erven.
Om het met een voorbeeld uit te leggen: stel een vader heeft bij zijn overlijden zijn echtgenote en drie kinderen achtergelaten. De groep erfgenamen die in het hiervoor genoemde artikel zijn genoemd zijn de (eventuele) echtgenote en de kinderen, in het voorbeeld 4 personen dus. De legitieme portie is in dit geval ½ x ¼ = ⅛ deel van de legitimaire massa. Op grond van de wet zou ieder in deze situatie ¼ deel erven, maar de legitieme is slechts ⅛ deel.
Legitimaire massa:
Wat is dan de legitimaire massa? Uitgangspunt is dat dit de waarde van de nalatenschap is (dat wil zeggen de waarde van alle goederen minus de eventuele schulden). Maar om te voorkomen dat de legitieme portie feitelijk wordt verkleind door het wegschenken van vermogen door de erflater vóór het overlijden, worden bepaalde schenkingen - voor het berekenen van de legitieme - bij de waarde van de nalatenschap opgeteld. Het gaat dan in ieder geval om schenkingen die in het verleden aan kinderen zijn gedaan.
Als u bent onterfd, is het dus van belang dat het verloop van het vermogen van erflater onder de loep wordt genomen. In de wet zijn verschillende mogelijkheden opgenomen, die u kunt aangrijpen om dat na te gaan.
Termijn:
Verder moet de termijn goed in het oog worden gehouden. Een onterfd kind moet binnen 5 jaar na het overlijden van de erflater aan de andere erfgenamen kenbaar maken dat hij/zij aanspraak maakt op de legitieme.