Met het verwekken van tientallen donorkinderen zorgt dokter K. voor behoorlijk wat opschudding. Zijn nabestaanden zijn nu in een juridische strijd verwikkeld. Dat levert nóg meer ellende op in een zaak die al de nodige sporen heeft nagelaten.
Dit blijkt uit een recent gepubliceerde uitspraak. (1)
Fertiliteitsarts K. komt in 2017 te overlijden. Hij laat een echtgenote en 22 wettige kinderen na. Hij heeft een testament gemaakt waarin hij zijn echtgenote en 5 kinderen tot zijn erfgenamen heeft benoemd. Op zijn nalatenschap is de wettelijke verdeling van toepassing. Dat is een wettelijke regeling, die bepaalt dat alle tegoeden en schulden van de nalatenschap van de overledene automatisch overgaan naar de langstlevende huwelijkspartner. Daarvan kan bij testament worden afgeweken, maar dat was in dit geval niet gebeurd. De (erkende!) kinderen krijgen een geldvordering op de langstlevende ouder, hun moeder in dit geval, voor hun kindsdeel. Die geldvordering hoeft in beginsel pas te worden uitgekeerd bij het overlijden van de langstlevende ouder.
In zijn testament heeft dokter K. zijn echtgenote als executeur aangewezen. Die taak heeft zij na zijn overlijden aanvaard. Haar belangrijkste taak als executeur is dat zij de nalatenschap moet beheren en de schulden uit de nalatenschap moet aflossen. De echtgenote is het aanspreekpunt voor de afwikkeling van de nalatenschap. Schuldeisers kunnen bij haar aankloppen voor de aflossing van hun vordering op de nalatenschap.
Zowel de echtgenote van dokter K. als de kinderen die hij tot zijn erfgenamen heeft aangewezen, hebben de nalatenschap beneficiair aanvaard. Dat wordt ook wel aanvaarding onder het voorrecht van een boedelbeschrijving genoemd. In de wet is geregeld dat na een beneficiaire aanvaarding de nalatenschap moet worden vereffend. De erfgenamen zijn de vereffenaars en kunnen alleen gezamenlijk handelen ten aanzien van het beheer van de nalatenschap. Maar de echtgenote was al tot executeur aangewezen, zodat zij daarmee haar zeggenschap zou verliezen en de zeggenschap zou moeten gaan delen met de overige erfgenamen. Er is echter een uitzondering in de wet gecreëerd voor een dergelijke situatie. Als de executeur, in dit geval de echtgenote, verklaart dat de tegoeden ruimschoots voldoende zijn om de schulden van de nalatenschap te kunnen voldoen, dan kan de executeur aan het roer blijven. In de nalatenschap van dokter K. had de echtgenote zo’n ‘ruimschoots-voldoende verklaring’ afgelegd.
Een groot aantal donorkinderen had na het overlijden van dokter K. zijn erfgenamen aansprakelijk gesteld voor schade die zij stellen te hebben geleden door zijn handelen. Het gaat om een aanzienlijk bedrag. En daar wringt in deze zaak nu de schoen.
Want wat had de echtgenote gedaan? Ze had na het overlijden van haar echtgenoot hun woning verkocht voor een bedrag van € 2.250.000,00. Slechts een bedrag van € 800.000,00 van de koopsom was door de koper voldaan. Het restant was de koper schuldig gebleven aan de echtgenote tegen vergoeding van rente. Maar de echtgenote mocht daarentegen in de riante woning blijven wonen en was daarvoor huur verschuldigd aan de koper. De huurtermijnen zouden worden verrekend met de rentelasten.
De donorkinderen hadden in deze procedure de rechtbank gevraagd om een vereffenaar te benoemen. Een vereffenaar heeft in feite dezelfde taken als een executeur, het stappenplan is alleen wat formeler in de wet geregeld. De echtgenote en de 5 kinderen (erfgenamen) waren het niet eens met dat verzoek. De rechtbank heeft echter geoordeeld dat er in dit geval voldoende redenen zijn om een vereffenaar te benoemen. Zo overweegt de rechtbank dat het voldoende aannemelijk is dat de donorkinderen in hun verhaalsrechten zijn geschaad door de wijze waarop de woning is verkocht. Ook is er door de echtgenote geen boedelbeschrijving opgesteld en heeft zij bovendien nagelaten om de schuldeisers op te roepen om zich te melden. Daarmee is zij volgens de rechtbank tekortgeschoten in het beheer van de nalatenschap en dus in haar taak als executeur. Het verzoek tot het benoemen van een vereffenaar is daarom toegewezen.
De vereffenaar, een notaris in dit geval, is daarmee het aanspreekpunt geworden voor de afwikkeling van de nalatenschap. Een van zijn taken zal zijn het dienen van de belangen van schuldeisers en het in kaart brengen van de omvang van de nalatenschap. Goederen uit de nalatenschap kunnen door de vereffenaar te gelde worden gemaakt (dus worden verkocht), als dat nodig is voor het voldoen van de schulden uit de nalatenschap. Pas als alle schulden zijn voldaan, komt aan de taak van de vereffenaar een einde en zal hij het positieve saldo van de nalatenschap – als daarvan sprake is – aan de erfgenamen moeten overdragen. De verdeling van de nalatenschap onder de erfgenamen is een taak van de erfgenamen zelf. Als de erfgenamen daar onderling niet in slagen, dan kan de rechtbank worden gevraagd om de verdeling vast te stellen.
In deze zaak van dokter K. kan ik nog heel wat hobbels bedenken die de erfgenamen, de wettelijke kinderen die niet als erfgenamen zijn aangewezen, de donorkinderen en de vereffenaar op hun pad zullen (kunnen) gaan tegenkomen zoals: een procedure over de gevorderde schadevergoeding van de donorkinderen, een verzoek aan de rechtbank tot gerechtelijke vaststelling van het vaderschap van een of meerdere donorkinderen, een strijd tussen de benoemde erfgenamen en de wettelijke kinderen die door hun vader niet tot erfgenamen zijn benoemd, want deze laatste groep zal mogelijk hun legitieme portie willen opeisen, een procedure tegen de echtgenote als voormalig executeur over de wijze waarop zij het beheer heeft gevoerd, en dan mis ik waarschijnlijk nog wel wat strijdpunten. Daarmee kan de conclusie worden getrokken dat dokter K. er echt een potje van heeft gemaakt!
Heeft u vragen over het beheer van een nalatenschap of de verdeling hiervan in de hoedanigheid van een erfgenaam, executeur, vereffenaar of een schuldeiser, legt u dit gerust aan mij voor. Ik help u graag verder.
(1) Bron: ECLI:NL:RBROT:2019:8356
